Vandaag is ze jarig. Ze is 68 geworden. Net zo oud als hij was toen hij stierf. Dat is nu 1655 dagen geleden, 236 weken, 54 maanden, vier-en-half jaar. Zó lang al. De liefde van haar leven met wie het niet altijd even gemakkelijk hokken was. Maar als de chemie zó groot is, worden alle plooien op enig moment gladgestreken en rafelranden gezoomd met liefde.
Het is zo’n avond die de zomer van 2022 een eigen karakter geeft. Er is witte wijn. En er zijn ook tranen. Nog elke ochtend staat ze op met hém in haar gedachten. ‘’Bijna vijf jaar al,’’ zegt ze met een snik. ‘’Houdt het dan nooit op?’’
Gewoon luisteren naar wat ze te zeggen heeft. En ze vertelt over hem. Dat hij haar op z’n ziekbed gezegd had, dat ze het wel zou redden. En de jongens ook. Zakelijk was alles geregeld. Ze hoefden zich geen zorgen te maken.
Hij constateerde het een paar maanden voor hij overleed. En nu, op deze zwoele zomeravond, vertelt ze dat ze hem dáár is kwijtgeraakt. Wat volgde was zijn proces richting levenseinde. Als hij al zou willen, hij kón het eenvoudigweg niet met haar delen. Wat ze samen hadden was er niet meer. Het laatste hoofdstuk deed hij alleen en fulltime. Hij had er z’n handen vol aan. Aan sterven heb je een dagtaak.
Aan het begin van de avond pakte ze haar cadeautje uit. ‘’Vingerafdruk van verdriet’’ van Manu Keirse. Geschreven voor mensen die een dierbare zijn kwijtgeraakt. Geen boek over de dood. Een boek over leven, overleven. ‘’Ik zit te wachten tot ik een boek krijg dat jij zélf hebt geschreven,’’ zegt ze terwijl ze me indringend aankijkt.
Haar verhaal over haar overleden man is een verhaal over hoop en verwachting. De hoop dat de pijn overgaat en de verwachting dat het ook daadwerkelijk gebeurt. ‘’En dat is niet zo,’’ zegt ze tussen twee slokjes wijn door. De pijn is er nog steeds. Het verdriet is groot. De rouwarbeid is moordend zwaar.
De tijd is misschien wel het minst belangrijke deel van het proces. De jaren en dagen krijgt ze cadeau. Het verdriet, de rouw integreren in haar leven, dát is ‘’the hard part.’’ De situatie is niet te veranderen, wél de wijze waarop ze er mee omgaat. Ons luisterend oor helpt haar. En hoe dapper is het niet om je verdriet in de etalage te zetten?
De duisternis in haar ommuurde tuintje komt als geroepen. Het is heerlijk om in de bescherming van het donker te luisteren en af en toe wat te zeggen. Het is fijn om te helpen, te steunen en te vertellen dat haar man gelijk had. Ze gáát het redden. Sterker nog, ze redt het. Tegelijk is rouwen ook topsport. Het vraagt het uiterste van je als je je pijn wit leren omarmen.
‘’Dank voor je wijsheid,’’ zegt ze bij het weggaan. Je moest eens weten, denk ik tegelijkertijd. Zoveel nog te leren. Zij, ik, wij allemaal. Een troostende gedachte is dat we elkaar weer gaan zien. Dat er opnieuw een luisterend oor zal zijn en dat dit soort gesprekken behalve over dood, vooral over het leven gaan.
(gepubliceerd met toestemming van betrokkene)
Kommentare