Inktzwarte wolken pakken zich samen boven Het Kanaal. Zo moet het toen ook geweest zijn. Nu is het anders. De bijna lauwe najaarswind hier, half september, aan de Normandische kust voelt als een streling. Alles lijkt zachter. Het duurt dagen voordat het gevoel van deze plek gedefinieerd wordt en post vat in flarden van gedachten. De oorlog van toen is ver weg en tegelijk zó dichtbij. Het gevaar van toen is geweken, maar loert nu van een andere kant.
William Grant blies z’n laatste adem uit bij de geallieerde landing. William wie? William Grant. Een Britse jongen van achttien. Eén van de tienduizenden. Wat wist hij? Vechten voor de vrijheid. Ónze vrijheid, maar daar zal hij niet mee bezig zijn geweest. Hij offerde z’n leven voor de rechtvaardigheid. Dezelfde rechtvaardigheid waar wij bijna tachtig jaar later over struikelen. Zoveel jaar later, in 2022, lijkt de tijd stil te hebben gestaan.
Op de veilige kust van Ver-sur-Mer is de historie actueel. De littekens van de oorlog zijn velerlei. Op deze plek en in het vervolg heeft de mensheid tot in het merg geleden, zoals ook elders op de wereld in die periode. Die pijn, dat verdriet, ligt ruim driekwart eeuw achter ons en het is tegelijkertijd onlosmakelijk met ons verbonden. Het zit in de genen van generaties die volgden. Het is overdrachtelijk en maakt tot op de dag van vandaag emoties los.
Het is goed om aan de Normandische kust te zijn. Hier is geschiedenis geschreven. Onze geschiedenis. Bewindvoerders zouden er vaker naartoe moeten. Ze zouden niets hoeven zeggen en naar zichzelf moeten luisteren. Dan komen elementaire vraagstukken waar we mee kampen in een ander daglicht te staan. Automatisch word je teruggevoerd naar de kern die verscholen ligt achter gasprijzen, inflatie, corona, stikstof en de strijd in Oekraïne.
Vrijheid; we zouden het met hoofdletters moeten schrijven. Duizenden gaven hun leven ervoor. Hun offers worden gesymboliseerd op de Britse gedenkplaats in Ver-sur-Mer en op de Britse militaire begraafplaats in Bayeux met vierduizend graven. Even verderop in Colleville-sur-Mer vormen tienduizend witmarmeren kruizen de grafmonumenten op de grote militaire begraafplaats van de Amerikanen. Ze illustreren de immense prijs voor die vrijheid.
Jongens waren het. Mannen in wording. Met de bravoure van nog niet beleefde volwassenheid. Om de angst voor het onbekende te maskeren. Ze kwamen in de hel op aarde. Kotsend van zeeziekte en het niet te bevatten gevoel van op de rand van het leven te staan. William Grant, nogmaals: hij was pas een jongen van achttien, stond op als een kerel. Zoals voor velen de sprong uit het landingsvaartuig de stap naar volwassenheid was.
Het maakt bijna tachtig jaar later dat je je nederig voelt. Er is een soort schaamte, omdat wat tóen op het spel stond en werd heroverd, in onze dagen weer op het spel staat. In Colleville-sur-Mer, tussen oneindige rijen monumenten in, word je stil. Wat je hoort zijn fluisterende stemmen en het geluid van de zee, even verderop, die een comfortabele deken legt over de geschiedenis hier.
Voor William Grant is een paar kilometer verderop bij het Britse gedenkteken een vuistdik houten kruisje in het gras gezet. Onbeduidend klein en met enorme betekenis. Iemand heeft de moeite genomen deze jongen van achttien te herdenken. Zodat hij niet voor niets stierf in de slag die ons de vrijheid bracht. Een piepkleine nagedachtenis die ons vertelt dat gewone jongens ons de vrijheid schonken die vandaag de dag al lang niet meer vanzelfsprekend is.
Comments